وبلاگ خوب

ترس مسأله‌ای انکار ناپذیر است که در دوره‌ای از زندگی، کودک ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. حتماً این جملات را از کودک خود شنیده‌اید که می‌گوید: من از تاریکی می‌ترسم، در اتاق من هیولاها وجود دارد یا من از رفتن به کودکستان ومهد کودک می‌ترسم.
ما سعی کرده‌ایم که در این مقاله راه‌های مقابله با ترس را ارائه کنیم تا هم برای کودک هم برای خانواده مؤثر باشد.
اما ابتدا باید بدانیم که چگونه کودک ما هیولاها داخل اتاقش می‌سازد. آیا هیولا واقعاً وجود دارد؟ همگی می‌دانیم که کودکان دارای تخیلات بسیار قوی و روشن هستند که همواره سعی می‌کنند مسائل و پدیده‌های اطراف را به کمک ذهن خلاق خود تحلیل کرده و حتی برای آن داستان سرایی کنند.
هنگامی که کودک سایه‌ای در اتاق که ناشی از برخورد نور با عروسک، چراغ خواب و هر چیز دیگر است را می‌بیند سعی می‌کند با تخیلات آن را حلاجی کرده و برای آن سبب و علت خلق کند و چون چیزی درباره علت ایجاد آن سایه نمی‌داند یعنی که نور از اجسام کدر عبور نمی‌کند و باعث ایجاد سایه می‌شود، سعی می‌کند برای خود علتی ورای معقولات بسازد که چیزی جز اشباح و هیولا نخواهد بود.
پس تخیلات قوی و روشن کودکان به همراه مشکلاتی که در تفکیک خیال از واقعیت دارند، سبب شیوع ترس‌ها در اوایل دوران کودکی می‌شود. دیگر ترس‌های خاصی که کودکان دچار آن می‌شوند عبارتند از: ترس از حیوانات، از تاریکی به خودی خود می‌ترسند، از تنها ماندن می‌ترسند، اضطراب درباره رفتن به کودکستان و مهد کودک، مخالفت و مقاومت در رفتن به استخرهای شنا و ... برخی ترس‌ها تثبیت شده، معقول و سازشی هستند. داشتن این اضطراب و ترس‌ها به نفع کودکان است و همچنین والدین عمداً مشوق این ترس‌ها هستند و این ترس‌ها عبارتنداز: ترس از اقدام به رفتن در خیابان شلوغ و یا رفتن به همراه افراد غریبه و ...
در این مقاله ما به ترس‌های سازشی نمی‌پردازیم، بلکه به راه‌حل‌هایی برای از بین بردن ترس‌های غیرسازشی و غیرمنطقی می‌پردازیم. ترس از هیولا واقع بینانه و منطقی نیست و همین باعث می‌شود که کودک از خوابیدن در موقع مقرر سرباز زند، کم خواب شود و در طول روز تحریک پذیر و حساس باشد.
خوشبختانه، بیشتر ترس‌های اوایل دوران کودکی بیش از چند ماه تداوم نمی‌یابند و در همان دوره محدود از بین می‌روند. بهترین روش غلبه بر این ترس‌های دوران کودکی که کوتاه مدت هستند، درک کودک و صبر و شکیبایی نسبت به رفتار او، شناخت احساسات کودک و نیز هم صحبت شدن و تشویق کودک برای صحبت کردن در مورد ترس‌هایش، دادن اطمینان به او و ایجاد محیط امن و حس امنیت در او، دادن قوت قلب به کودک است و شما باید صبر داشته باشید تا این ترس‌ها به مرور زمان کاهش یابد.
والدین باید سعی کنند از ترساندن بی‌جای کودک پرهیز کنند. برخی والدین برای وادار کردن کودک به انجام کاری یا عدم انجام آن از ترساندن کودک توسط لفظ موجودات خیالی استفاده می‌کنند که خود به خود موجبات ترس‌های بعدی را فراهم می‌آورد. حال می‌پردازیم بر چند نمونه از فنون غلبه بر ترس‌های خاص:
1 –ترس از هیولاها، اشباح و تاریکی
ارائه داستان‌های ترسناک در کتاب‌ها و نمایش آن‌ها در تلویزیون را کاهش دهید، تا زمانی که کودک توانایی تفکیک و تمیز خیال از واقعیت را کسب کند. برای یافتن هیولا اتاق را کاملاً جستجو نمایید و به کودک نشان دهید که هیچ هیولایی در آنجا وجود ندارد. چراغ خواب را روشن بگذارید، در کنار تخت‌خواب کودک بنشینید تا زمانی که به خواب برود و اسباب بازی مورد علاقه کودک را برای دلگرمی و حمایت از او داخل اتاق بگذارید.
2 –کودکستان یا مهدکودک
روشن کنید که کودک از چه می‌ترسد. آیا کودک از جدایی از والدین می‌ترسد یا اینکه خود کودکستان را دوست ندارد؟ اگر کودک با بیداری و آماده شدن برای رفتن به کودکستان مقاومت و یا مخالفت می‌کند، اما به نظر می‌رسد که قبلاً در آنجا راضی و خوشحال بوده، این ترس احتمالاً ناشی از جدایی از والدین است. تحت این شرایط، درحالی که کودک را به آرامی به مستقل شدن تشویق می‌کنید، یک حس گرمی و توجه را برای کودک فراهم کنید. اگر کودک از حضور در کودکستان می‌ترسد، سعی کنید بفهمید که کودک از چه می‌ترسد؛ معلم، بچه‌ها و یا شاید از یک محیط پر سر و صدا و شلوغ.
در شروع کار با مشایعت و همراهی با کودک، حمایت زیادی از او به عمل آورید و سپس از مدت زمانی که درکنار کودک حضور دارید بکاهید.
3 –حیوانات
کودک را مجبور نکنید به سگ، گربه، یا دیگر حیواناتی که باعث ترس از او می‌شوند، نزدیک شود. به کودک اجازه دهید که با آهنگ و شتاب خودش پیش برود. به کودک نشان دهید که چگونه می‌تواند حیوان را نگه دارد و او را نوازش کند. به او نشان دهید مادامی که با حیوان به آرامی رفتار شود، حیوان واکنشی دوستانه نشان می‌دهد. اگر کودک از حیوان بزرگتر است بر آن تأکید کنید که «تو خیلی بزرگی، آن بچه گربه ممکنه از تو بترسه»
4 –استخرهای شنا
کودک را آهسته و به تدریج با آب مواجه کنید. با یک آب پاش شروع کنید و کم کم او را با یک استخر ویژه کودکان آشنا کنید. پس از آن به سمت قسمت کم عمق استخر بروید، کودک را نگه دارید و با او بازی کنید تا زمانی که بتواند مستقلانه در آب بایستد.
اگر ترس یک کودک بسیار شدید باشد و برای مدت طولانی تداوم داشته باشد، در فعالیت‌های روزمره او مداخله کند و نتوان آن را توسط هریک از روش‌های پیشنهاد شده در بالا کاهش داد، آن ترس به مرحله ترس مرضی رسیده است. گاهی اوقات ترس‌های مرضی با مشکلات خانوادگی ارتباط دارند و مشاوره خاص برای کاهش اینگونه ترس‌های مرضی لازم است. در دیگر اوقات، ترس‌های مرضی به سادگی در طول زمان و بدون درمان کاهش می‌یابند.
والدین باید بدانند ترس‌های دوران کودکی طبیعی هستند، هنگامی که اضطراب‌های یک دوره سنی کاهش می‌یابند، اضطراب‌های دیگری که با چالش‌های تحولی جدید و مختص زمان خودشان ارتباط دارند، اتفاق می‌افتند. ما خواهیم دید که هیولاهای فراوان دوران پیش از دبستان سرانجام جای خود را با چیزهایی عوض می‌کنند. آن‌ها با نگرانی‌های واقع بینانه‌تری درباره پذیرش از جانب همسالان، عملکرد مدرسه و به ویژه ترس ازحوادث جهان، همانند ترس از جنگ اتمی، جایگزین می‌شود.
برخی ترس‌ها مانند: ترس از تاریکی و تنهایی برای چندین سال ادامه می‌یابند و در بین فرهنگ‌های مختلف رایج است.
و در نتیجه باید توجه داشت که کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان می‌توانند راه‌های مؤثرتری برای غلبه بر ترس‌ها را به راحتی رشد و گسترش دهند.
منبع استفاده شده در نمونه‌های فنون غلبه بر ترس‌های خاص:
استفاده از مقاله نوزاد، کودک و نوجوان
L(1993) Infants, children and adolescents. Allyn Bacon.Berk.
راضیه قمری شایسته